Foto: Verdi02, de Cristina Aitana Verde Salas. Segundo premio do certame Mullerme 2022, da UVigo.
A minería é un sector predominantemente masculino. A pesar de que a presenza de mulleres nesta industria evoluciona en positivo, e a súa presenza é bastante maior que nos sectores afíns como a construción ou o forestal, as cifras evidencian que aínda queda un longo camiño por percorrer. Sobre todo, para a actual revolución tecnolóxica que está a suceder e que sitúa a produción de enerxía renovable e as materias primas que a fan posible como eixo transversal.
É o momento ideal para que as cousas cambien. A minería é un sector clave da economía mundial, polo que é necesario seguir incorporando persoal para todo tipo de postos. Preséntase unha gran oportunidade para lograr dunha vez por todas a igualdade nesta industria, e para conseguilo hai que derrubar mitos e poñer de relevo o valor que pode ofrecer a incorporación feminina.
A incorporación de mulleres brinda novas perspectivas á minería
A actividade extractiva acompañou ao ser humano desde o principio da historia, onde a tradición posicionouna como un “asunto de homes”. O Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico declara que, no ano 2020, dos 29.319 traballadores totais do sector en España, só 2.520 eran mulleres, das cales máis da metade desempeñan funcións administrativas, polo que teñen unha presenza practicamente inexistente en labores de produción e restauración.
Evidénciase a desigualdade latente e demostra que aínda existe unha soa perspectiva. A diversidade é sempre sinónimo de enriquecemento, polo que o sector da minaría está perdendo unha oportunidade de xerar valor nas cadeas de produción. Para avanzar é necesario abrir horizontes e isto pasa por incluír diferentes puntos de vista á toma de decisións. Por iso é tan importante que as mulleres estean presentes en todos os niveis do sector mineiro, un espazo ata agora vedado, no que tamén son necesarias para contribuir á innovación e a mellora da competitividade.
A minería necesita incorporar perfís femininos para cumprir cos ODS de Nacións Unidas
O traballo remunerado é vital para a independencia e liberdade das mulleres, con todo, segue habendo moitos países no mundo nos que se lles priva de tal dereito. Se sumamos isto a que existen certos sectores aos que tampouco se lles permite acceder, estamos ante unha situación crítica. Máis concretamente, en España, na maioría dos centros educativos a segregación de xénero é cousa do pasado, pero, por que aínda hai ramas formativas vinculadas a esta condición?
Unha das causas desta situación é a falta de referentes. Cando non existe un exemplo no que poder verse reflectido, está a limitarse a capacidade das mulleres de aspirar a certas metas. Estánselle pechando as portas ás nenas e adolescentes ao non aprenderlles que elas tamén poden conseguir todo o que se propoñan, sen importar o sector do que se trate.
Todo iso, sumado á ausencia dunha correcta normativa e colaboración por parte de institucións públicas e privadas, fai que non se estean tomando as medidas adecuadas en termos de captación de talento feminino, nin de orientación laboral. Isto significa que a minaría non pode avanzar en liña cos estándares que se esixen para construír un mundo mellor. Alicia Bárcena, exsecretaria executiva da Comisión Económica para América Latina e o Caribe, resumiuno nunha simple frase: “Sen igualdade de xénero o desenvolvemento sostible non é desenvolvemento nin é sostible”.
Ata que non se equipare a participación de homes e mulleres na minería, o sector continuará ancorado. Todos os avances en ciencia, tecnoloxía e innovación que se alcanzaron nas últimas décadas transformaron por completo o sector, no que á eficiencia da protección do medioambiente e a prevención de riscos laborais se refire. Con todo, aínda está pendente implantar medidas efectivas que consigan terminar coa desigualdade.
Porque este problema non só afecta á inserción laboral, senón que tamén pode ocasionar unha fenda salarial, de maneira que, quen consigan introducirse na minaría, terminen sufrindo situacións de discriminación salarial.
A minería non poderá facer fronte á demanda das enerxías renovables sen mulleres
Prevese que, no ano 2050, España podería abastecerse só con enerxía renovable. Isto tradúcese en que a minaría terá que prepararse para subministrar os recursos naturais necesarios con criterios sostibles para dar resposta a esta transformación. O que á súa vez implica unha crecente oferta de emprego no sector, na que as mulleres terán cabida necesariamente. A situación demográfica actual apunta a que o futuro estará marcado pola difícil tarefa de captar talento novo, dada a baixa taxa de natalidade e o envellecemento da poboación europea.
Aqueles mercados nos que ata o de agora existía algún tipo de segregación terán que abrirse á diversidade en todos os perfís profesionais para poder cubrir as súas vacantes, así como para avanzar e crecer acorde aos criterios do futuro.
Actualmente a minaría atópase nun momento crucial de crecemento e desenvolvemento que debemos aproveitar de cara a lograr unha igualdade efectiva e real.
