A crecente demanda de minerais críticos impulsada pola transición cara a unha economía verde e dixital situou a Europa nunha encrucillada estratéxica.
A capacidade do continente para reducir a súa dependencia das importacións de materias primas esenciais e asegurar a súa autonomía tecnolóxica e enerxética depende en gran medida da súa capacidade para revitalizar a súa industria mineira. Porén, esta tarefa non é sinxela e plantea preguntas fundamentais: cantas minas necesita realmente Europa para satisfacer a súa demanda interna? Que implicacións ten isto para a sustentabilidade, o emprego e a xeopolítica?
A minaría, parte das raíces de Europa
Historicamente, Europa foi unha rexión rica en recursos minerais. Durante séculos, minerais como o carbón, o ferro, o cobre e o zinc foron a columna vertebral da industrialización europea. Sen embargo, a maioría destas minas pecharon nas últimas décadas debido a factores económicos, ambientais e sociais. A produción trasladouse a outras partes do mundo onde os custos eran menores e as regulacións ambientais menos estritas.
A pesar deste declive, algúns países europeos seguen sendo produtores significativos de certos minerais. Por exemplo, Suecia segue sendo un dos principais produtores de ferro en Europa, mentres que España ten unha rica tradición mineira, incluíndo a Galicia, que segue aproveitando pedra natural e outros recursos fundamentais para o mundo da construción e a industria.
A necesidade de minerais críticos para o progreso
A revolución tecnolóxica e a transición cara a unha economía baixa en carbono fixeron que minerais como o litio, o cobalto, o níquel e as terras raras se volvan indispensables. Estes minerais son esenciais para a fabricación de baterías, vehículos eléctricos, turbinas eólicas e unha ampla gama de tecnoloxías dixitais e verdes.
A Unión Europea (UE) identificou 30 minerais como “críticos” debido á súa alta importancia económica e ao risco asociado co seu subministro. A Comisión Europea estima que, en comparación co 2020, Europa necesitará 18 veces máis litio para o 2030 e 60 veces máis para o 2050, só para satisfacer a demanda de almacenamento de enerxía e vehículos eléctricos.
Sen unha fonte interna fiable destes minerais, Europa corre o risco de ser superada na carreira tecnolóxica global, especialmente por competidores como China e Estados Unidos.
A Lei Europea de Materias Primas Críticas
Para facer fronte a esta dependencia, a UE desenvolveu a Lei de Materias Primas Críticas, un marco lexislativo deseñado para garantir o acceso seguro e sostible a estes recursos. Esta lei propón identificar e clasificar proxectos mineiros estratéxicos dentro da UE, que recibirán apoio financeiro e regulatorio prioritario.
Porén, esta lexislación enfróntase a retos significativos. Un dos principais obstáculos é a falta de consenso sobre como financiar estes proxectos. A Comisión Europea sinalou que o investimento privado non será suficiente e que se necesitará apoio público.
Beneficios para a sustentabilidade e o emprego
A pesar dos retos, a revitalización da industria mineira europea podería traer consigo importantes beneficios. En primeiro lugar, ter unha cadea de subministro de minerais críticos no continente reduciría a dependencia de Europa de terceiros países, moitos dos cales teñen réximes políticos inestables ou estándares ambientais e laborais baixos. Isto non só melloraría a seguridade de subministro, senón que tamén podería elevar os estándares globais de sustentabilidade na minería.
En segundo lugar, o desenvolvemento de novas minas e o procesamento de minerais críticos en Europa podería ser un motor significativo de creación de emprego, especialmente en rexións que sufriron a desindustrialización. As novas tecnoloxías mineiras, máis limpas e menos invasivas que as prácticas tradicionais, poderían facer que a minería sexa máis aceptable para as comunidades locais, fomentando o desenvolvemento económico rexional.
Por último, ao producir minerais críticos na casa, Europa podería reducir significativamente a pegada de carbono asociada co transporte destes materiais dende outras partes do mundo.
Ademais, unha maior proximidade entre as fontes de materias primas e as fábricas que as utilizan podería facilitar a implementación de prácticas de economía circular, como a reciclaxe e reutilización de materiais, o que aumentaría aínda máis a sustentabilidade da industria.
O desafío da exploración e o financiamento
A pesar dos beneficios potenciais, a exploración mineira é un negocio arriscado e custoso, especialmente nun continente tan densamente poboado e regulado como Europa. A maioría dos novos xacementos de minerais críticos en Europa están sendo explorados por pequenas empresas, coñecidas como junior, que adoitan carecer do capital necesario para levar a cabo proxectos a gran escala.
En resposta, a UE comezou a considerar a exploración como unha área prioritaria para o financiamento público. Sen embargo, isto presenta un dilema: ata que punto debería a UE financiar a minaría? Algúns argumentan que o papel da UE debería limitarse a crear un entorno favorable para o investimento privado, mentres que outros cren que a intervención estatal é esencial para desenvolver unha industria mineira europea forte.
Ademais, a competencia global por estes recursos é feroz. Mentres Europa debate como financiar os seus proxectos mineiros, Estados Unidos lanzou a súa Inflation Reduction Act (IRA), que inclúe unha inversión masiva en proxectos enerxéticos e climáticos, algúns dos cales compiten directamente cos esforzos europeos. China, pola súa banda, consolidou a súa posición como líder na produción e procesamento de minerais críticos, dándolle unha vantaxe estratéxica significativa.
O futuro da minería en Europa
A pregunta de cantas minas necesita Europa non ten unha resposta sinxela. O que está claro é que Europa non pode permitirse o luxo de seguir dependendo doutros países para obter os minerais que necesita para o seu futuro verde e dixital. Porén, desenvolver unha industria mineira sostible e competitiva en Europa requirirá non só investimentos grandes, senón tamén un cambio na percepción pública da minería, que a miúdo se asocia con impactos ambientais e sociais negativos.
A clave do éxito radica en atopar un equilibrio entre a explotación dos recursos minerais e a protección do medio ambiente e das comunidades locais. Isto requirirá novas tecnoloxías, regulacións máis estritas e un compromiso real coa sustentabilidade. Só así Europa poderá asegurar a súa independencia en termos de materias primas críticas e, ao mesmo tempo, contribuír á creación dun futuro máis verde e próspero para todos os seus cidadáns.
