A comunidade galega pode presumir dunha xeoloxía rica e diversa. Ao longo do territorio destacan múltiples minerais, rochas e formacións xeolóxicas que mesmo chegan a explicar a orixe do mundo.
Hoxe imos centrarnos nun dos seus tesouros xeolóxicos menos coñecidos: a filita verde, unha rocha metamórfica que acapara a atención tanto de xeólogos comade arquitectos e artistas. A filita verde galega é moito máis que unha simple rocha; é un símbolo da riqueza natural e cultural de Galicia, e a súa historia, características e aplicacións convértena nun material destacado.
O aspecto da filita verde é moi semellante ao da lousa natural, cun acabado máis brillante e cristalino, cuxo uso na construción perdurou ao longo dos séculos. Este valor histórico e estético é o que validou esta rocha para entrar na selecta categoría das Pedras do Patrimonio Mundial, un título outorgado pola Unión Internacional de Ciencias Xeolóxicas (IUGS), o organismo encargado de documentar as rochas coas que se construíu o patrimonio arquitectónico da humanidade.
Desta maneira, a filita verde extraída nunha canteira da provincia de Lugo alcanzou o prestixio mundial doutras rochas, como o mármore de Carrara, en Italia. O Hospital Reina Sofía en Madrid, o Museo do Home na Coruña ou o Centro de Artes e Convencións Shizouka, en Xapón, son algunhas das construcións que lucen esta pedra galega.
Que é a filita verde?
Como lembrarás, a filita é unha rocha metamórfica que foi sometida a baixos niveis de calor, presión e actividade química durante millóns de anos. É un material que se separa facilmente en láminas, xa que está composta por capas finas de arxilas e micas que se aliñan de maneira paralela.
O que fai única á filita verde de Galicia é, precisamente, a súa cor, que varía desde tons verdes suaves ata verdes máis intensos. Esta cor débese á presenza de minerais como a clorita, a biotita e o cuarzo, que lle outorgan non só a súa tonalidade distintiva, senón tamén unha durabilidade e resistencia excepcionais.
Estas propiedades fan que a filita verde sexa especialmente valorada no mundo da construción e a arquitectura, onde se aprecia tanto pola súa estética como pola súa funcionalidade.
Orixe e distribución da filita verde en Galicia
A filita verde atópase principalmente na provincia de Lugo, aínda que tamén se teñen identificado xacementos noutras zonas da comunidade. Extraída desde tempos históricos, as canteiras de filita verde son das máis antigas documentadas na Península Ibérica e hai constancia do seu uso desde o ano 1626, cando se empregou na construción da igrexa de Santiago Adelán, en Lugo, moi preto do seu lugar de extracción.
Estes xacementos formáronse hai aproximadamente 400 millóns de anos, cando as rochas que hoxe forman Galicia foron sometidas a procesos de metamorfismo rexional debido á colisión de placas tectónicas.
Na actualidade, só se extrae nunha canteira, situada no concello da Pastoriza, no paraxe de Campo de Oso, e o proceso empregado para a súa extracción é moi semellante ao da lousa.
A produción anual desta canteira sitúase arredor das 5.000 toneladas, e unha gran parte é exportada a outros países de Europa, así como a Estados Unidos ou Xapón.
Curiosidades da filita verde
Unha das razóns polas que a filita verde é tan apreciada é a súa combinación única de propiedades físicas e estéticas. Desde o punto de vista físico, a filita verde é unha rocha extremadamente duradeira, resistente ao desgaste e á climatoloxía diversa, o que a fai ideal para o seu uso en exteriores. Ademais, a súa capacidade para dividirse en láminas delgadas e uniformes facilita a súa extracción e procesado.
En termos estéticos, a filita verde destaca pola súa cor e textura. O verde característico desta rocha fai que sexa especialmente atractiva en aplicacións arquitectónicas, onde se emprega para revestimentos, pavimentos e elementos decorativos. O seu brillo sedoso, debido á orientación dos minerais na súa estrutura, engade un toque de elegancia a calquera superficie na que se utilice.
Un dos usos máis comúns da filita verde en Galicia é na construción de tellados. Ademais da súa durabilidade, a filita verde ofrece un excelente illamento térmico e acústico, o que a converte nunha opción preferida tanto para edificios históricos como para construcións modernas.
A filita verde na arquitectura
A arquitectura galega soubo aproveitar as propiedades da filita verde para crear estruturas que non só son funcionais, senón tamén esteticamente impresionantes.
Edificios históricos, igrexas e monumentos en toda Galicia empregan este material, que achega un carácter distintivo á arquitectura da rexión. A filita verde tamén foi utilizada en proxectos de restauración, onde se valora pola súa capacidade para integrarse harmoniosamente con outros materiais tradicionais.
Ademais da pegada histórica da filita verde, parece que o seu futuro é prometedor. Coa crecente demanda de materiais de construción naturais, sostibles e de alta calidade, é probable que a filita verde continúe a ser un recurso valioso en todo o mundo.
