A extracción de minerais non é un problema para a conservación medioambiental, senón que pode ser unha oportunidade. A industria extractiva europea pode convertirse nun dos mellores aliados da biodiversidade e da conservación, pero necesita desterrar prexuízos e romper estereotipos.
Las directivas europeas que amparan la Red Natura 2000 (la de Aves y la de Hábitats) contemplan el hecho de que se pueden desarrollar actividades económicas en esos lugares siempre que se garanticen los objetivos de conservación y no pretenden que proliferen santuarios de la naturaleza ajenos al ser humano.
As directivas europeas que protexen a Rede Natura 2000 (Aves e Hábitats) contemplan o feito de que as actividades económicas se poden realizar nestes lugares, sempre que os obxectivos de conservación estean garantidos e non pretenden que proliferen santuarios da natureza alleos ao ser humano.
Cada estado membro da Unión Europea (UE) designou as súas áreas de Rede Natura dacordo con criterios científicos e coa información dispoñible sobre biodiversidade. Con todo, no caso de España e dos outros países, non se tivo en conta a realidade preexistente, o que desembocou en conflitos innecesarios con actividades económicas xa implantadas con anterioridade, como a minaría. A superficie ocupada pola industria extractiva (0,01% da superficie, segundo a Confederación de Industrias Extractivas de Rocas e Minerais Industriais), é ínfima comparada co 27% do territorio español que está declarado como área da Rede Natura 2000.
Lonxe de ser un obstáculo para o desenvolvemento socioeconómico, a rede Natura 2000 ofrece novas oportunidades para o desenvolvemento de actividades produtivas tradicionais (sendo a extractiva a máis tradicional de todas), actividades recreativas e turísticas. Existe un amplo consenso entre os técnicos ambientais da UE de que as actividades de minaría sostible teñen un lugar nos espazos Rede Natura 2000. De feito, a Comisión Europea ten unha ‘Guía sobre a industria extractiva non enerxética e a rede Natura 2000’ onde se detalla o procedemento aplicable para a autorización de novas explotacións mineiras nestas áreas.
Novos ecosistemas en zonas mineiras
En España e en Europa existen numerosos casos de éxito de explotacións que foron rehabilitadas e que se convertiron en áreas integradas dentro da propia Rede Natura 2000, mellorando incluso a calificación de protección preexistente na zona, especialmente no caso de medios naturais empobrecidos, nos que os procesos de rehabilitación prestan unha contribución positiva neta ao proporcionar novos ecosistemas ás especies (como humidais ou acantilados).
En Europa existen case 30.000 explotacións extractivas, e case unha cuarta parte delas está en espazos designados como de especial protección como Rede Natura 2000, o que demostra o gran potencial para contribuír positivamente á conservación da natureza. A extracción de rochas e minerais non só non é prexudicial para a súa contorna, senón que pode ser beneficiosa cando se xestiona convenientemente.
Hai unha grande cantidade de exemplos de convivencia e compatibilidade das actividades mineiras coa natureza en Galicia, como a creación de humidais aptos para diferentes especies de anfibios e aves trala rehabilitación das canteiras, ou os novos acantilados que ofrecen zonas de anidamento idóneas ás aves. As canteiras a ceo aberto poden constituír tamén un hábitat adecuado para insectos e réptiles. Tamén en Galicia tense comprobado que galerías e pozos abandonados poden ser colonizadas por colonias de morcegos.
As empresas mineiras e os seus traballadores, coa biodiversidade
Pero é que tamén durante a fase de explotación da mina ou canteira é moi frecuente atopar numerosas especies que coexisten coa presencia de traballadores, maquinaria pesada e ruído. Para iso, as técnicas mineiras empregadas deben adaptarse a protexer a biodiversidade e o hábitat existente, co asesoramento de expertos.
Ademais, a presenza dunha empresa mineira exerce un labor de protección e vixilancia desa parte do territorio doutras actividades humanas. Os recintos mineiros non poden ser transitados por turistas ou por vehículos de ningún tipo, e tamén están excluídas dos cotos de caza, polo que soen convertirse nun refuxio da fauna ameazada.
Por outra parte, cada día son máis as empresas que cooperan proactivamente con organizacións medioambientais, universidades, centros de investigación e outros axentes sociais na mellora do coñecemento científico sobre a biodiversidade das canteiras, pois as explotacións son un campo de traballo para o seu estudio.
A minaría en España é unha actividade moi regulada e controlada dende o punto de vista medioambiental, que require desde estritos estudos de impacto para autorizar os proxectos, ata avais financeiros para a restauración posterior dos espazos afectados.
