Nun avance significativo para a ciencia e a saúde, investigadores do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) destacaron o potencial do caolín, unha arxila branca con aplicacións prometedoras no tratamento de enfermidades coma o cancro. Este descubrimento subliña a importancia deste mineral na medicina moderna e a súa capacidade para revolucionar diversos sectores industriais.
O caolín, composto principalmente por caolinita, cuarzo, rutilo, turmalina e circón, utilizouse tradicionalmente na fabricación de papel, cerámica, cosméticos e como aditivo alimentario. Non obstante, recentes estudos do CSIC revelaron aplicacións moito máis avanzadas e de alto valor engadido, especialmente no ámbito da saúde.
Aplicacións médicas e científicas
José Serafín Moya, profesor ‘ad honorem’ do CINN-CSIC e un dos investigadores do estudo, destaca que o caolín super puro pode neutralizar tumores sen os efectos secundarios tóxicos doutros tratamentos. “O caolín é un produto extraordinario”, afirma Moya. Ademais, pode fixar nanopartículas de prata e cobre, eliminando bacterias multirresistentes, un problema de saúde pública crecente. “As partículas de caolín poden fixar nanopartículas de prata ou cobre, ambas cunha extraordinaria capacidade para eliminar bacterias, incluídas as resistentes, que son a praga do futuro”, explica Moya.
O caolín tamén destaca pola súa capacidade para combater bacterias multirresistentes, aquelas contra as que os antibióticos tradicionais non son efectivos. Estas bacterias representan unha ameaza crecente para a saúde pública, e o caolín podería ofrecer unha solución innovadora.
Galicia: un enclave estratéxico
Galicia alberga unha das maiores reservas de caolín de Europa, cunha produción anual de 300.000 toneladas. Esta rexión non só é rica neste mineral, senón que tamén conta coa infraestrutura e o coñecemento técnico necesarios para a súa extracción e procesado, situándoa como un importante produtor de caolín de alta calidade. A empresa Caolines de Vimianzo, por exemplo, é un referente europeo en minaría sostible, adicada á recuperación, investigación e comercialización de minerais industriais como o caolín.
A minaría sostible busca minimizar o impacto ambiental e maximizar os beneficios sociais e económicos da extracción de minerais. En Galicia, a minaría de caolín realízase cun forte compromiso coa sostibilidade, incluíndo a rehabilitación de terras, o uso eficiente de recursos e a redución de emisións de carbono. Este enfoque non só protexe o medio ambiente, senón que tamén asegura que as comunidades locais se beneficien da actividade mineira.
Aplicacións industriais e medioambientais
Ademais das súas aplicacións na medicina, o caolín ten un gran potencial noutros sectores. Na industria química, pode ser utilizado como catalizador e na descontaminación de residuos radioactivos. Na construción, o metacaolín, unha forma calcinada de caolín, demostrou ser eficaz na eliminación de virus como a covid-19 en menos de 15 minutos. “Unha das súas aplicacións máis destacables é o uso de metacaolín con nanopartículas de cobre e prata para eliminar por completo certos virus, como o da covid-19, en tan só 15 minutos”, sinala Moya.
O metacaolín tamén se utiliza na medicina militar dos Estados Unidos para crear produtos hemostáticos que cortan o fluxo sanguíneo en menos dun minuto. “O caolín ten unhas láminas cargadas positivamente polos bordos e negativamente pola placa, o que o fai un mineral extraordinariamente importante para o desenvolvemento de produtos hemostáticos, capaces de cortar hemorraxias en menos dun minuto”, explica Moya.
Innovacións na loita contra o cancro
Un dos usos máis revolucionarios do caolín super puro estaría na loita contra o cancro. Este mineral podería ser empregado en pacientes para recuperarse de tratamentos invasivos: mentres que os medicamentos tradicionais rodean o tumor para neutralizalo, o caolín serviría para substituír, por exemplo, un óso, xa que é capaz de rexeneralo. Os únicos compoñentes do caolín son sílice, aluminio e auga, tres elementos non tóxicos que permiten que sexa biocompatible. “Cando lin este artigo sobre as posibilidades do caolín contra o cancro, emocioneime”, confesa Moya. “As placas de caolín que fixan nanopartículas de prata e cobre poden tamén fixar moléculas e drogas anticancerosas específicas. Como o caolín é biocompatible, pode inxectarse e portar esas drogas ata o tumor, dosificándoas de maneira constante para eliminar tumores como o de colon, páncreas ou mama. Esta é unha das técnicas máis avanzadas do mundo”, engade Moya.
Un futuro sostible e prometedor
A pesar de todo isto, José S. Moya lamenta que “en Europa non se fai nada, cando hai, sobre todo en España, uns caolíns extraordinarios de moi alta pureza”. En Galicia e Guadalaxara atópanse algúns dos depósitos de caolín máis puro: “España produce arredor de 300.000 toneladas anuais de caolín, de moi alto valor engadido. Os depósitos en Galicia, en Vimianzo, son de moi alta pureza, igual que os de Guadalaxara. Son caolíns que poden competir cos mellores do mundo”.
Este estudo do CSIC recalca que “España ten eses depósitos e sería extraordinariamente importante aproveitalos e buscarlles aplicacións de alto valor engadido”.
Dada a importancia e o potencial do caolín, os científicos do CSIC solicitaron que este mineral sexa declarado estratéxico para España. Esta declaración impulsaría a investigación e o desenvolvemento de novas aplicacións, garantindo a protección e o uso sostible deste recurso natural.
