O ouro desempeñou un papel fundamental no Imperio Romano. Durante o seu apoxeo, Roma controlaba vastas rexións ricas en recursos naturais, incluíndo minas auríferas. Estas atopábanse principalmente en Dacia (a rexión dos Balcáns), África e Hispania (a actual España), onde unha gran parte das extraccións levábanse a cabo na parte noroeste da península.
Durante este período, Galicia foi un dos principais provedores de minerais como o ouro, sobre todo entre o século I e II despois de Cristo. O reino de Galicia moveu centos de toneladas de ouro, que logo se converteron en moedas chamadas áureos.
Estas moedas usábanse como medio de intercambio comercial, o que terminou sendo un impulso para a economía romana. Ademais, este metal precioso tamén se usaba para xoiería, decoración de edificios e obxectos de luxo, medallas e premios militares. Valorábase o ouro como sinónimo de riqueza e alto prestixio. Os romanos aproveitaron ao máximo os recursos de minerais en Galicia e deste traballo aínda quedan pegadas en varios concellos galegos.
As minas no Imperio Romano
As minas que se desenvolvían nesta época eran explotadas por escravos e traballadores libres baixo a supervisión do Estado Romano. O primeiro grupo formaba parte importante da forza laboral das minas, con condicións de traballo duras, perigosas e sen control de seguridade. O seguinte grupo, eran persoas que decidían voluntariamente traballar nas minas, xeralmente non contaban cos recursos económicos suficientes, e dedicábanse á extracción e ao procesamento do ouro na súa maioría.
É importante mencionar que o traballo que se levaba a cabo nas minas era moi perigoso e extenuante. As condicións laborais coas que se traballa non eran as ideais, había falta de ventilación, derrubes, entre outros. Con todo, a esperanza por atopar riqueza e mellorar o seu estado económico motivaba aos traballadores para seguir traballando nesas condicións.
Desta actividade sobreviviron ao longo dos séculos pegadas en moitos municipios de Galicia: na paisaxe, nos seus carreiros e os camiños ao redor dos ríos, é aí onde podemos seguir as pistas dos nosos antepasados mineiros.
Non podemos falar de minas de ouro galegas sen facer mención á mina de Montefurado, no municipio lucense de Quiroga; nesta zona Trajano foi furando o monte para que a auga puidese ter outro percorrido e así levarse o ouro que quedaba depositado.
Segundo explican no Instituto Xeolóxico e Mineiro de España (IGME), en Montefurado atópanse dous depósitos de ouro. Un deles levou á construción dun túnel, mentres que o outro se atopa moi preto da aldea que comparte o mesmo nome. Neste segundo depósito, perforouse a técnica coñecida como “ruína montium”, que tamén se pode observar nas Médulas e na Mina da Toca, na próxima Serra do Courel. Este método consiste en perforar o terreo con galerías horizontais e verticais, e logo provocar unha inundación intensa con auga captada desde o río arriba. Debido á presión xerada, o terreo colapsábase, o que facilitaba a separación e refinación dos entullos para atopar o ouro de maneira máis eficiente.
Os últimos descubrimentos de minas de ouro en Galicia
A mina da Espiñeira
Esta mina atópase en Foz e Barreiros, pertencentes á provincia de Lugo, esta foi atopada en 2013 e desde ese momento tomáronse medidas para preservala.
A explotación, que data da época romana conta con 150 hectáreas, o que a converte nunha das máis grandes da provincia e mesmo foi nomeada ben patrimonial pola Xunta no ano seguinte.
A mina de Tabagón
No municipio do Rosal, na comarca pontevedresa do Baixo Miño, atopamos esta mina que conta con varias galerías de 25 a 30 metros de profundidade, e mesmo debido ao paso do tempo, é complicado saber con exactitude a profundidade da mina. Trátase da maior explotación subterránea estudada en Galicia e un dos descubrimentos recentes máis importante da comunidade e todo comezou a raíz da limpeza de bosques de Tabagón.
As minas de Oza-Cesuras
O achado máis recente en relación ás minas auríferas de Galicia sitúase na provincia da Coruña, concretamente no municipio de Oza-Cesuras. Trátase de dúas minas ao descuberto e unha galería, descubertas polos propios veciños.
“Estudando as pistas que hai sobre o terreo e as lendas”. Así é como Bruno, fundador das Brigadas dá Paisaxe, e os seus veciños comezaron a estudar a existencia destes xacementos, xa que os mitos apuntan a que nestas grutas escondíanse os maquis.
Tras o achado e coa axuda dun arqueólogo descubriuse que, na Coruña, no século XII, extraíase o ouro asociado ás vetas de cuarzo e cuarcita.
O ouro tivo unha importancia significativa na comunidade de Galicia ao longo da historia. Os seus ricos xacementos atraeron a atención de diferentes civilizacións ao longo dos séculos. Dentro as súas fronteiras, na actualidade, hai catalogadas unhas oitocentas minas romanas, aínda que a maioría delas aínda se atopan sen investigar ou en proceso de investigación.
