A minaría moderna enfróntase ao desafío de equilibrar a extracción de recursos valiosos coa preservación do medio ambiente e o benestar das comunidades locais. Optimizar a extracción de recursos mentres se minimiza o impacto ambiental converteuse nas últimas décadas no obxectivo principal da industria extractiva.

Para entender o proceso de obtención de recursos dunha mina, debemos saber, en primeiro lugar, que as rochas e minerais que se extraen conteñen só unha pequena porcentaxe de metais ou elementos químicos valiosos para a sociedade, feito que ten profundas implicacións para a sostibilidade e viabilidade das extraccións mineiras.

Estas rochas, denominadas menas, están constituídas por minerais cuxa extracción trae consigo un alto beneficio económico e outros cuxo aproveitamento sería demasiado custoso en comparación co custo da súa extracción. Por exemplo, nunha tonelada de mena, tan só atoparemos uns poucos gramos de ouro, prata ou volframio. Esta baixa porcentaxe de contido valioso significa que se deben mover e procesar grandes cantidades de rocha, o que expón desafíos ambientais e económicos para as empresas mineiras.

Unha fonte de materias primas estratéxicas

Imaxina que tes unha gran bolsa de caramelos de moitos sabores diferentes e que só uns poucos deles son os teus favoritos. De xeito similar, as rochas e minerais que se extraen da terra conteñen unha mestura de materiais. Dentro desa mestura, só unha pequena fracción está composta polos metais ou elementos químicos que son valiosos para a sociedade.

Esta rocha composta por elementos valiosos e non valiosos denomínase mena e o seu grao é a medida que se utiliza para determinar a cantidade deses materiais valiosos presentes no mineral. Por exemplo, un grao do 75% indica que o 75% do peso da mena está composto por minerais valiosos, mentres que un grao de 2,5 gramos por tonelada significa que hai que obter 2,5 gramos do material desexado por cada tonelada de mena.

Cinabrio, mineral de mena do mercurio. Imaxe: Luis Miguel Bugallo Sánchez.

A maioría das menas presentan graos baixos, o que supón que, para obter unha cantidade significativa de metal valioso, é necesario extraer e procesar grandes volumes de rocha. Este proceso non só é custoso para as empresas mineiras, senón que tamén ten un impacto considerable no medio ambiente debido á xeración de residuos e ao consumo de recursos naturais como auga e enerxía. O caso contrario ocorre nos depósitos cun grao máis alto, que permiten extraer máis metal valioso con menos esforzo, o que reduce o impacto ambiental e os custos operativos.

En Galicia, un claro exemplo é a mina de San Finx, situada no concello de Lousame, e famosa polo seu depósito de volframio (ou tungsteno), unha das 34 materias primas estratéxicas para a UE.  A pesar de que a mina non se atopa en funcionamento na actualidade, durante a segunda metade do século XX converteuse nun foco industrial estratéxico. A mina de San Finx caracterízase por ter un grao de volframio relativamente baixo en comparación con outros depósitos do mundo. Con todo, a demanda deste metal e as melloras nas técnicas de escavación e procesamento de menas de menor calidade fixeron que a súa explotación fose rendible.

Viabilidade das extraccións de minerais valiosos

Falamos de como se mide a cantidade dos materiais valiosos nas menas, pero, como se pode determinar se é viable economicamente extraelas? Pois a partir do grao de corte, un concepto fundamental na minaría que determina se é rendible extraer un material ou metal nunha explotación mineira.

O grao dun depósito mineiro vai variar dun lugar a outro, é dicir, non todas as explotacións teñen o mesmo. Os graos máis baixos resultarán en menos ingresos para as empresas mineiras, mentres que os graos máis altos producirán minerais máis valiosos e maiores ganancias. Neste caso, o grao de corte será o punto de equilibrio no que o valor do mineral valioso iguala aos custos de extracción e procesamento.

O cálculo do grao de corte pode verse afectado por diferentes causas, como a dilución, que é a mestura de refugallos con mena, ou a recuperación, que se refire á porcentaxe de minerais valiosos que se recuperan durante o procesamento. Tamén polos métodos de extracción: a minaría subterránea, aínda que máis custosa, é máis selectiva e ten menos dilución en comparación coa minaría ao descuberto.

Extracción e procesamento de menas

A elección dos métodos de extracción e procesamento depende de varios factores. A localización do depósito é fundamental, xa que determinará se se utilizará minaría ao descuberto ou subterránea. Ademais, o tipo de mena e o grao dos minerais presentes tamén inflúen na elección da forma de extracción, xa que menas cun alto grao de minerais valiosos poden xustificar métodos máis custosos pola súa rendibilidade.

As innovacións tecnolóxicas están a transformar continuamente os procesos de extracción e procesamento, facéndoos máis eficientes e sostibles. Tecnoloxías avanzadas como a biolixiviación, que utiliza microorganismos para disolver os metais, e o procesamento en seco, que reduce o consumo de auga, están a revolucionar a industria. Estas innovacións non só melloran a eficiencia e reducen os custos operativos, senón que tamén minimizan o impacto ambiental.

Ao adoptar prácticas responsables e tecnoloxías avanzadas, a industria mineira pode reducir significativamente a súa pegada ecolóxica, xestionar mellor os residuos e conservar os recursos naturais. Isto non só contribúe á sostibilidade ambiental, senón que tamén promove o desenvolvemento económico e social das comunidades locais, asegurando que a minaría siga sendo unha actividade viable e beneficiosa a longo prazo.