Un de maiores retos aos que se enfronta a humanidade é o quecemento global, un fenómeno que mostrou nos últimos anos as súas consecuencias e que ten como causa principal a emisión de gases de efecto invernadoiro á atmosfera.
Esta problemática global terá implicacións severas para o noso país. Un dos últimos informes emitidos por Greenpeace, ‘Carrera climática a contrarreloxo: cambio climático e eventos meteorolóxicos extremos en España’, elaborado pola Universidade de Exeter (Reino Unido), indica que España será cada vez máis calorosa e árida con secas 10 veces máis graves que as actuais.
A sociedade está cada vez máis concienciada coa necesidade de reducir a emisión de gases de carbono, con todo, é un proceso en que han de estar implicadas todas as actividades humanas, xa que o CO2 procede de case calquera ámbito no que participe o ser humano: transporte, enerxía necesaria para as vivendas, industria, agricultura, etc.
Ademais da redución de emisións de dióxido de carbono –mediante a implantación de enerxías renovables, de sistemas de eficiencia enerxética, da instauración do coche eléctrico- existe unha medida moi efectiva: a creación de espazos verdes que absorban CO2. E aquí é onde a industria mineira pode desempeñar un papel protagonista, a través do último paso do ciclo extractivo: a restauración. Como é esto posible? Os chans en bo estado, os bosques e as grandes masas de auga son algunhas das formas que adoptan as restauracións mineiras para recuperar a biodiversidade e ademais son sumidoiros naturais que atrapan dióxido de carbono.
Revexetación e introdución de especies arbóreas como sumidoiros de CO2
Para reverter o quecemento global non basta só con reducir as emisións de efecto invernadoiro, habilitar espazos naturais capaces de absorber estes gases procedentes de case todos os ámbitos do ser humano –transporte, produción de enerxía para os fogares, actividades agrícolas e industriais, etc.-é fundamental, mentres que ao mesmo tempo reducen as secas e evitan os incendios.
O uso de restauracións mineiras como sumidoiros de carbono é unha estratexia innovadora e prometedora na loita contra o cambio climático. As áreas degradadas pola actividade mineira representan un desafío ambiental, pero tamén ofrecen unha oportunidade única para mitigar as emisións de carbono e promover a rexeneración de ecosistemas.
Se se aplican técnicas de restauración adecuadas, como a revexetación e a reintroducción de especies nativas, pódese lograr unha recuperación significativa da flora e a fauna local. Deste tipo de restauracións temos grandes exemplos na comunidade galega.
A revexetación destas áreas con certas especies arbóreas non só axuda a restablecer os ecosistemas, senón que tamén contribúe á captura e almacenamento de carbono atmosférico. As árbores absorben o dióxido de carbono a medida que crecen, utilizando o carbono para o seu crecemento e liberando osíxeno como subproducto a través da fotosíntese.
Algunhas especies de árbores teñen unha maior capacidade para secuestrar carbono e, por tanto, son máis efectivas. A investigación continua levada a cabo polos profesionais do sector mineiro permite identificar as especies máis eficientes e adaptadas ás condicións locais de cada caso concreto de restauración:
- Árbores de crecemento rápido: como o salgueiro, o álamo e o amieiro, son coñecidos pola súa capacidade para absorber grandes cantidades de carbono durante a súa fase de crecemento activo.
- Árbores de folla perenne: As árbores de folla perenne, como os piñeiros e os abetos (Abies), son especies que manteñen as súas follas verdes durante todo o ano. Esto permítelles levar a cabo a fotosíntesis durante períodos máis longos.
- Árbores de madeira densa: Algunhas especies de árbores con madeira densa, como o carballo, o tezo e o eucalipto, teñen unha alta capacidade para almacenar carbono debido á densidade da súa madeira.
Almacenamento de carbono en chans restaurados
Ademais da almacenamento de carbono na biomasa das árbores, as restauracións mineiras poden ofrecer oportunidades para o almacenamento de carbono no chan. A mellora da calidade do chan a través de prácticas de xestión adecuadas, como a adición de materia orgánica, pode aumentar a capacidade de retención de carbono no chan. Esto débese a que a materia orgánica actúa como un sumidoiro de carbono a longo prazo, axudando a reducir as concentracións de dióxido de carbono na atmosfera. Nas restauracións mineiras o primeiro paso é sempre a rexeneración correcta do chan, en moitas ocasións mediante tecnosolos creados en laboratorio.
A transformación das minas abandonadas en sumidoiros de carbono non só ten beneficios ambientais, senón tamén socioeconómicos. A restauración destas áreas pode crear emprego local e promover o desenvolvemento sostible das comunidades próximas. A xestión adecuada das restauracións mineiras tamén pode previr a contaminación da auga e mellorar a calidade do hábitat para a vida silvestre, o que á súa vez fomenta o turismo e outras actividades económicas relacionadas coa natureza.
Lagos e lagoas: a capacidade da auga para fixar carbono
Galicia é todo un exemplo de como converter antigas minas en lagos e lagoas con múltiples funcións: creación de biodiversidade, fomento do lecer e o turismo, dispoñibilidade de recursos hidrolóxicos para a loita contra incendios. Na provincia da Coruña, temos o lago mineiro que constitúe o lago artificial máis grande de toda Europa. Estas grandes masas de auga contribúen ademais á captura de dióxido de carbono a través de varias formas:
- A auga dos lagos e as lagoas ten a capacidade de absorber o dióxido de carbono presente na atmosfera. A través dun proceso chamado difusión, o CO2 disólvese na auga, o que resulta nunha diminución da concentración de carbono na atmosfera e o seu almacenamento na auga.
- Produtividade primaria: As algas e plantas mergulladas realizan a fotosíntese, o que implica a captura de dióxido de carbono atmosférico para producir materia orgánica. A medida que as plantas e as algas crecen, almacenan carbono nos seus tecidos. Cando estes organismos morren, parte do carbono afúndese no fondo do lago ou a lagoa, onde pode permanecer almacenado durante períodos prolongados.
Para maximizar o potencial das restauracións mineiras como sumidoiros de carbono, é necesario contar cun marco regulatorio sólido e políticas de apoio que fomenten a restauración ecolóxica e a xestión sostible destas áreas. A Cámara Oficial Mineira de Galicia está a fomentar a transformación de minas xa pechadas en ecosistemas saudables e produtivos, capaces de capturar e almacenar carbono, restaurar a biodiversidade e promover o desenvolvemento sostible. Cunha planificación adecuada e un enfoque integrado, as restauracións mineiras poden converterse nunha compoñente clave da estratexia global para enfrontar o desafío do cambio climático.
