A elaboración dun bo viño depende de moitos factores, considerando o solo como un dos máis relevantes. Os viticultores son conscientes da importancia e relación directa que a xeoloxía ten cos seus viños; aínda que na maioría dos casos, isto é ignorado polos consumidores.
En primeiro lugar, é preciso definir a palabra “solo”, definido como o resultado da interacción do clima e dos seres vivos, como factores activos, sobre o tipo de rocha e o relevo; como factores pasivos, durante un certo tempo de acción.
No momento en que se mencionan as palabras solo e viño, o termo francés “terroir” maniféstase automáticamente, xa que se destaca a importancia do clima, xeoloxía, relevo na calidade do produto, e recoñécese indirectamente a influencia do solo.
Cada solo é diferente e varía segundo a zona na que se sitúa, afectando directamente aos seus viños, e polo tanto, é necesario amosar esta variación analizando as diferentes zonas produtoras de viño. Vexamos as especificidades das denominacións de orixe de Galicia.
A riqueza dos solos nas Rías Baixas
A Denominación de Orixe Rías Baixas atópase maioritariamente na provincia de Pontevedra e unha pequena parte da Coruña, cunha superficie de máis de 4.000 hectáreas. Divídese en cinco subzonas, sendo Val do Salnés, O Rosal, Ribeira do Ulla, Condado do Tea e Soutomaior.
Nesta zona, o tipo de rocha que predomina é o granito. A subzona do Salnés está afectada por rochas metamórficas, ao pasar polos concellos de Sanxenxo, O Rosal e Tomiño, sendo necesario non esquecer que ao longo do río Umia hai un depósito de grava, area e arxilas. Así mesmo, os depósitos cuaternarios aluviais e aluvio-coluviales son bastante frecuentes nas cinco subzonas mencionadas anteriormente.
As subzonas do Condado do Tea e O Rosal favorecen abundantes depósitos sedimentarios recentes, destacando as terrazas de Louro e Miño.
“A maioría dos solos da área de produción da D.O. As rías Baixas, principalmente nas subzonas do Salnés e Soutomaior, son de orixe granítica, ricas en cuarzo e con poucos minerais alterables, polo que son na súa maioría de constitución areosa. Na subzona do Ulla os materiais son máis variables, con solos sedimentarios na Veiga de Padrón, ou graníticos ou de xisto, estes son máis profundos, en zonas máis altas. En Rosal e Condado do Tea predominan os solos aluviais asociados ás terrazas do Miño, con gravas e grandes bordos de cuarzo acompañados de arxilas e areas asociadas a rochas in situ de natureza granítica”, explica o presidente do Consello Regulador da D.O. Rías, Baixas Juan Gil de Araujo. https://n9.cl/qm62
Na D.O. Rías Baixas, a maioría dos viñedos están situados a pouca distancia do mar, polo que son terreos baixos e pouco profundos, que como máximo alcanzan os 300 metros sobre o nivel do mar. Esta localización fai que os solos se caractericen por ser principalmente areosos e minerais, especialmente os graníticos, e algo ácidos, o que lle dá un toque de salinidade aos viños.
O “sábrego” do Ribeiro
A Denominación de Orixe O Ribeiro está situada no bordo noroeste da provincia de Ourense e os vales formados polos ríos Miño, Avia e Arnoia, cunha superficie aproximada de 2.500 hectáreas.
A maioría dos solos vitícolas pertencentes ao Ribeiro teñen un carácter granítico con texturas areosa. Ademais, pódense atopar solos de materiais metamórficos de esquitos así como os formados a partir de materiais sedimentarios con texturas máis francas.
Normalmente son chans de reacción ácida, caracterizados por ser pobres en materia orgánica e contido en calcio que tenden a ser baixos. Teñen unha profundidade media que oscila entre os 70 e os 100 cm, con altos contidos de area (principalmente no horizonte superficial) que contrastan co baixo contido de arxila (por baixo do 20%). Gran parte dos cultivos están pensados para reducir a erosión e aproveitar a auga para a rega facilitando o labrado, xa que se aproveitan as pendentes e o sol. A característica fundamental que marca o territorio de O Ribeiro, é o minifundismo, unha orografía moi complexa e traballos en viñedos con usos de técnicas moi tradicionais.
Os contidos en materia orgánica oscilan entre o 2% e o 4% para a capa cultivable e normalmente está por baixo do 3% no subsolo. Desde o punto de vista físico-químico, os solos teñen unha tendencia á acidificación que normalmente corrixen os viticultores.
A capa cultivable ten un contido en materia orgánica que vai do 2% ao 4%, mentres que no subsolo normalmente están por baixo do 3%.
Necesario mencionar o “sábrego”, sendo un tipo de granito descomposto, algo característico do Ribeiro que se atopa en abundantes cantidades.
Valdeorras e a súa diversidade
A comarca de Valdeorras está formada polos concellos de A Rúa, A Veiga, Carballeda, Larouco, O Barco, O Bolo, Petín, Rubiá e Vilamartin. Recalcar que o viño DO Valdeorras é producido en todos eles, agás no concello de A Veiga.
Esta zona ten unha gran diversidade de solos: aluviais, calizos, graníticos, predominando arxilosos e lousas con terras vermellas e negras onde medra o castaño, a vide e os olivos. A rexión cobre un total de 3.000 hectáreas. O río Sil atravesa a rexión de leste a oeste formando un val con ladeiras con moitas pendentes máis pronunciadas á esquerda que á dereita. Estes solos caracterizáronse sempre por un bo drenaxe e unha menor fertilidade, o que asegura a maduración adecuada da uva.
Dentro dos solos galegos, as tres Denominacións de Orixe mencionadas anteriormente (Rías Baixas, Ribeiro e Valdeorras) teñen un denominador común, ser as de máis abundancia de granito presentan. Polo tanto, explicarase a continuación, que matices aporta este mineral ás citadas Denominacións de Orixe.
Os solos graníticos adoitan ser soltos e de textura areosa, é dicir, cunha porcentaxe moi baixa de arxila e unha gran cantidade de area e limo. Isto produce unha permeabilidade suficiente para obter unha baixa retención de auga e nutrientes.
Este tipo de solo irradia moita calor durante o día, contrastando con que pola noite arrefríanse moito máis rápido. Proporcionando á uva a cantidade máxima de azucres durante as horas do día e, por outra banda, acidez durante a noite.
Estas variables comúns son perfectas para os viños brancos, xa que conservan moi ben a acidez, á vez que os perfilan, dando lugar a viños máis florais e longos en boca, cun acabado salino. Neste caso, o viño Rías Baixas expresaría perfectamente este perfil.
En tintos, a citada acidez trasládase a viños máis lixeiros e frescos.
En definitiva, estes solos forman viños emocionantes e vibrantes. Perfil adecuado para persoas que gustan das emocións fortes e senten a viveza do chan.
As beiras do Miño e do Sil
A Ribeira Sacra constitúe o 5,2% da terra vitivinícola en Galicia cunha superficie aproximada de 2.500 hectáreas. Situado na zona sur da provincia de Lugo e norte de Ourense, composto por lugares e áreas de 20 municipios situados á beira do Miño e do Sil. Estes dous ríos únense formando tremendos e fermosos cañóns, con enormes ladeiras, pero que non impiden que os viñedos tan característicos da zona crezan, capaces de producir un tipo de uva coa que se elaboran estes viños especiais.
Nas zonas interiores galegas, os solos son de natureza aluvial con orixes graníticos e de lousa, formando grandes pendentes nas marxes dos ríos, que se modificaron e erosionaron durante centos de anos. O topoclima que se forma nestas zonas, que normalmente ten un corte oceánico, dálle un carácter máis mediterráneo, sendo máis óptimo para que as uvas maduren correctamente.
Os solos que presentan os vales do Miño e do Sil presentan características moi diferentes, o primeiro que presenta un solo típico do oeste galego con predominio granítico moi diferente do segundo mencionado, onde é posible atopar sobre todo abundancia de arxilas.
Os solos Monterrei e a súa complexidade
Esta Denominación de Orixe provén da cunca do río Douro, onde flúe o río Támega, que atravesa a rexión de norte a sur. Os municipios ourensáns pertencentes a este territorio son Castrelo do Val, Monterrei, Oímbra, Viladevós e Verín, ocupando unhas 571 hectáreas.
Móstranse tres tipos de solos: sedimentarios, moi complexos xa que a cantidade de mestura de materiais é moi grande; encerados e esquizales: axeitado para épocas de seca, proporcionando aromas en viños tintos; e areoso e granítico: de rochas graníticas, máis adecuado para viños brancos cun índice de ph bastante baixo.
Ese amor e traballo, amosado polos enólogos galegos, favorece que calquera das D.O. galegas, conteñen algo especial, que provoca, que os seus viños sexan únicos. Sabendo que boa parte do mérito, será pola gran variedade de solos que proporciona “a fermosa Galicia”.
