Pode que non pareza un gran problema, pero hai pouca area no mundo procedente de depósitos aluviais de area, graveiras e canteiras. Este árido ten propiedades únicas que o fan útil para todo tipo de construción, e particularmente na fabricación de formigón.
Nalgunhas partes do mundo, como en Dubai e Singapur, hai escaseza de area nas obras de construción, polo que hai que importala. Para construír edificios e estradas necesítase area. O formigón, material usado na construción, está composto por pedra, area, auga e cemento.
Cada gran de area utilizado para a construción conserva os bordos máis afiados e é significativamente máis adecuado para o seu uso en cemento e formigón.
Pode parecer que en todos os desertos do mundo hai area e que só hai que chegar alí e cargala no camión e tamén nos millóns de praias do planeta. A area coa que está familiarizada a maioría da xente procedente dos desertos e praias non é a máis axeitada para a construción, xa que cada gran ten os bordos redondeados, como unha esfera. Despois de séculos ou milenios rozándose mutuamente polo efecto das correntes mariñas ou do vento, os bordos desapareceron, os grans son practicamente po e a súa xeometría redondeada.
Polo tanto, cando se mestura con cemento e outros materiais de construción, o resultado final é moito menos resistente e de calidade moito menor que se se usase canteira.
Por outra banda, as areas mariñas conteñen, pola súa natureza, gran cantidade de materia orgánica procedente da biodiversidade do mar e un elemento especialmente prexudicial para o cemento e os compostos de formigón: o sal.
Tanto as Nacións Unidas como a Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE) fixeron previsións que estiman que a demanda global de materiais primarios duplicarase ata 2050. Mentres non nos quedemos sen area a nivel nacional ou galego, a nivel mundial o problema está impulsado pola demanda máis elevada de recursos. Isto débese ao crecemento demográfico, á maior riqueza e á maior urbanización. Hai unha posibilidade de escaseza mundial e a extracción non regulada terá consecuencias.
Os minerais só se poden extraer onde se atopen, o que pode crear un desequilibrio xeográfico onde algunhas áreas son produtoras netas e outras son consumidores netos. A escaseza afecta algúns países máis que outros, particularmente en África (a pesar dos seus inmensos desertos cheos de area de grans redondos), China e India (debido a unhas incribles taxas de crecemento económico).
Espérase que a demanda de area no mundo aumente. A medida que a poboación creza, necesitarán máis estradas, pontes, edificios, aeroportos, entre outros. O boom global da construción triplicou a demanda de area nas dúas últimas décadas, segundo o Programa de las Naciones Unidas para el Medio Ambiente (PNUMA). Aínda que non hai cifras exactas, estímase que en breve se consumirán anualmente entre 30 e 50 mil millóns de toneladas de area e grava en todo o mundo.
O mundo non se está quedando sen area ou áridos en xeral, pero pode haber escasezas locais que inviten á depredación dos recursos. Os agregados de todo o mundo obtéñense de depósitos aluviais e de canteiras, pero nalgunhas partes do mundo hai unha extracción non regulada de area das concas fluviais e dos ecosistemas activos. A ONU destaca a Unión Europea como excepción neste sentido.
A extracción de áridos en España realízase normalmente a ceo aberto en canteiras ou graveras.
- • Graveras: cando os materiais non están consolidados e están en depósitos aluviais fósiles, utilízanse equipos de posta en marcha mecánicos como escavadoras, cargadoras, drenas e rastrejadoras de rastrexo (escavadora), que extraen directamente rochas fragmentadas.
- • Canteiras: Cando se trata de macizos rochosos, a extracción de materiais consolidados realízase mediante voaduras con explosivos, adoptando grandes medidas de seguridade, para a rotura controlada da rocha e a obtención de materia prima, chamada todo-un, que pode ser trasladada á planta de tratamento. Alí triturase para obter diferentes granulometrías.
Segundo informa a ONU, a perda de area aínda non chegou ás axendas dos líderes políticos porque a escaseza aínda non está nun nivel que ameaza a economía. Non é realista esperar o mesmo nivel de práctica reguladora dos países en desenvolvemento, pero a medida que o prezo da area aumenta, tamén o fará o comercio ilegal. Isto xa se produce noutras industrias de recursos minerais, como a cadea de abastecemento de metais estratéxica (coltan, cobalto, terras raras).
Áridos procedentes de residuos de construción e demolición (RCDs)
Os residuos de construción e demolición (RCDs) teñen unha parte importante entre os seus contidos heteroxéneos dos agregados ou produtos feitos deles, polo que se poderían extraer áridos reciclados. A xeración e xestión de residuos é unha das prioridades da política ambiental e económica da Unión Europea, dirixida en dous xeitos, por unha banda a redución da súa xeración e por outra a súa reutilización, alcanzando a minimización do emprego de recursos naturais que pola súa propia natureza son finitos.
A aplicación desta política ao caso concreto dos residuos de construción e demolición leva á industria mineira, en particular á produción de áridos, a mellorar o seu reciclaxe mediante a produción de áridos reciclados.
O obxectivo é reducir o consumo de recursos naturais e a reutilización e, en consecuencia, menos xeración de residuos. A produción de áridos naturais e a recuperación de residuos de construción e demolición, principalmente mediante a fabricación de áridos reciclados, son actividades estreitamente ligadas; xa que están incluídos na mesma cadea de valor dos produtos empregados no sector da construción.
Según as conclusións do ‘Estudio sobre las Sinergias entre la producción de áridos y el tratamiento de RCDs y materiales de excavación’, elaborado por Arigal en 2016,“a xestión dos RCD en Galicia está moi atomizada cunha especialización baixa na produción de áridos reciclados. A súa calidade é baixa e a súa aplicación en obras de infraestrutura moi limitadas. A pesar disto, hai enormes sinerxías entre a fabricación de áridos naturais e a recuperación de RCD mediante agregados reciclados, principalmente operacionais e de venda “.
Os áridos non se poden sustituir
En todo o mundo estanse a desenvolver proxectos de investigación para o uso de aditivos de formigón e mesturas de asfalto distintas de rochas e area. Ademais do uso de RCD, nalgúns países estase a probar o uso de residuos plásticos, resinas de poliéster e algúns tipos de arxilas.
Todos os materiais alternativos aos áridos naturais e os que sexan novos deben ser probados con rigor, obter os marcados CE para usos precisos que se establecen segundo os estámdares.
