A demanda de produtos mineiros non foi sempre a mesma. Para avaliar en que minerais investir e en cales non, as iniciativas mineiras deben estar ao tanto das demandas dos consumidores, os cambios demográficos e económicos a nivel global e os efectos do cambio climático. Nos últimos anos, tamén tiveron que seguir unha tendencia de rápida evolución: as tecnoloxías da información e as comunicacións.
Litio de Portugal
Un dos minerais máis demandados neste momento é o litio, un compoñente imprescindible para a tecnoloxía actual das baterías. Debido a que se espera un crecemento exponencial dos vehículos eléctricos (VE) e dos sistemas de almacenamento de enerxía, a cadea mundial de subministración está a elevar o prezo deste metal. Os países do G-8 planean aumentar nun 30% o uso do vehículo eléctrico ata 2030, o que levará a un aumento da produción dos propios vehículos (coches, motocicletas, autobuses…) e da infraestrutura necesaria para recargalos. En conxunto, espérase que uns 20 millóns de VE transiten polas estradas en 2020.
A maioría dos analistas predín que a demanda mundial de litio se duplicará ou mesmo triplicará de aquí a 2030 e a clave entón será satisfacer esa demanda.
Aínda que a subministración de litio está a crecer en Australia e Canadá, o 70% das reservas coñecidas atópanse en Arxentina, Bolivia e Chile. Ao norte de Portugal, moi preto da fronteira co sur de Ourense existen varios proxectos mineiros de prospección que desde 2017 están a identificar mineral de litio co obxectivo da súa explotación. Por iso, os xeólogos cren que a súa presenza no subsolo galego é segura.
Wolframio e estaño
La producción de estaño, esencial para diversos dispositivos tecnológicos, aumentará también hasta 2026. El grafito es otra materia prima clave para las baterías y el almacenamiento de energía, lo que impulsa a los analistas a predecir que la demanda de grafito de calidad para baterías se triplicará de aquí al 2020.
O uso do wolframio e as súas aliaxes é clave pola súa dureza e capacidade de soportar a calor. O seu uso é moi importante para a industria, xa que as súas propiedades axudan á produción de máquinas, especialmente de corte, o que o converte case en imprescindible. O tungsteno ou wolframio ten o punto de ebulición máis alto de todos os elementos coñecidos, e a industria que máis consome é a automobilística, cun 25% do total, principalmente para a súa maquinaria.
A produción de estaño, esencial para diversos dispositivos tecnolóxicos, aumentará tamén ata 2026. O grafito é outra materia prima clave para as baterías e o almacenamento de enerxía, o que impulsa aos analistas para predicir que a demanda de grafito de calidade para baterías se triplicará de aquí ao 2020.
O cobre de Galicia
Pero sen dúbida é o cobalto, outro compoñente da tecnoloxía actual de baterías, o mineral máis demandado a día de hoxe. Existe un déficit de subministración que pode crecer das 885 toneladas de 2018 a unhas 5.340 toneladas en 2020. Case o 70% do cobalto provén da República Democrática do Congo, un país conflitivo.
Tamén o cobre é unha materia prima de futuro. Espérase que os vehículos eléctricos conteñan uns 14 quilos de cobre, catro veces máis que os actuais, polo que os analistas cren que en 2019 se empezará a sufrir un déficit a nivel mundial.
A reapertura das minas de Galicia
A medida que a tecnoloxía chega a todos os recunchos do planeta, as materias primas necesarias para desenvolvela fanse máis necesarias. E por iso, as minas que non son rendibles ou accesibles nunha época, volven ser viables cando as condicións sociais cambian. Galicia conta con exemplos claros de minas que permaneceron abandonadas e que están reabertas ou con plans para iso.
Na mina de Penouta en Viana do Bolo (Ourense) extraeuse estaño e tantalio ata 1985, data na que se clausurou cos baixos prezos de ambos os minerais. En 2013 a mina reactivouse debido á alza dos prezos destes produtos, o que unido ao uso dunha tecnoloxía nova, fixo que a mina volvese ser produtiva.
Na mesma situación están outros proxectos mineiros como o de San Finx, en Lousame (A Coruña). En 1990 o prezo do estaño e do wolframio nos mercados internacionais esborrallouse, convertendo á mina nun activo sen rendibilidade. Con todo, en 2015 iniciáronse os trámites para volver explotar estes minerais debido á súa alta demanda.
O proxecto de reactivación da mina de cobre en Touro (A Coruña) é debida á demanda deste metal. A extracción e procesado de mineral cesaron en 1986 por mor da baixa demanda. Actualmente un novo proxecto de minería moderna, con novas técnicas, pretende extraer de novo o cobre da terra.
Produtos mineiros do pasado
Da mesma maneira que a industria do século XXI está a demandar minerais estratéxicos, hai factores que fan que outros perdan interese.
O carbón enerxético é un exemplo dos últimos anos, xa que os países de todo o planeta móvense cara a fontes de enerxía de baixa pegada de carbono. Centos de países anunciaron publicamente compromisos para aumentar a proporción de renovables na súa mix de electricidade; e ata 59 impuxéronse cambios a unha enerxía 100% renovable nas próximas décadas.
Con todo, o carbón non é o único produto mineiro en retroceso. Os factores como a reciclaxe de chatarra fan que o mineral de ferro teña moita menos demanda a nivel mundial. Segundo datos de 2016, EE.UU xa produce máis do 72% do seu aceiro a partir de chatarra e a Unión Europea, un 54%, o que reduce a demanda de mineral de ferro. Pola contra, China só produce o 11% do seu aceiro a partir de chatarra. A medida que esta taxa aumente, a demanda de mineral de ferro está destinada a baixar.
Outro bo exemplo disto é que case a metade do platino producido en todo o mundo utilízase en convertidores catalíticos para minimizar a contaminación dos motores diésel. Algunhas estimacións suxiren que o uso de vehículos eléctricos provocará un descenso do 7.5% na demanda de platino para 2025.
As posibilidades da ‘minaría urbana’
A tendencia cara á denominada ‘minaría urbana’ tamén pode cambiar a dinámica do mercado dos produtos mineiros a través da recuperación e a reciclaxe. A omnipresencia da tecnoloxía significa que cada persoa xera aproximadamente uns sete quilos de refugallos electrónicos ao ano, e só do 10% ao 12% dese residuo se recicla actualmente.
Converter teléfonos móbiles vellos, estruturas, computadores, monitores, vehículos e mesmo edificios en metais reutilizables pode ser unha solución mineira no futuro. Por exemplo, para recuperar dous gramos de ouro, necesítanse 10 kg de chatarra de teléfonos móbiles. En comparación, é necesario mover entre 500 e 10.000 kg de areas e rocas auríferas en Canadá ou EE.UU para extraer a mesma cantidade.
A industria mineira actual está chamada realizar o traballo da ‘minaría urbana’ xa que dispón das instalacións, a maquinaria, os medios humanos e o coñecemento para o seu aproveitamento.
Dado o ritmo do cambio, facer predicións sobre as materias primas do futuro non é tarefa fácil. Con todo, existen poucas dúbidas de que Galicia conta con reservas potenciais de minerais esenciais para o futuro e só é necesario unha contorna social e legal favorable para desenvolver as habilidades para extraer e procesar unha variedade de minerais diferentes e menos coñecidos.
