Na fábrica do Cervo (Lugo) prodúcense desde hai séculos pezas emblemáticas de cerámica de Sargadelos, louza e pezas decorativas en branco con detalles azuis recoñecibles en gran parte do mundo.
Pero Sargadelos non só é unha cerámica, este nome tamén agocha os inicios da industrialización de Galicia. Na súa fábrica atópase o primeiro forno privado de España, dirixido por Antonio Raimundo Ibáñez, un home da Ilustración máis coñecido como marqués de Sargadelos.
Sargadelos tamén é un símbolo da patria galega e da protección da súa cultura durante o exilio a mediados do século XX.
Imaxe: Sargadelos
A historia da fábrica do Cervo
O marqués de Sargadelos naceu en Oscos (Asturias) en 1749 e pode ser o seu carácter emprendedor o que o levou a converterse nunha figura esencial na primeira industrialización de Galicia. Antonio Raimundo foi capaz de desenvolver rutas comerciais innovadoras como as que unían Ribadeo con Cádiz e o Báltico, co que puido establecer a ” “Real Compañía Marítima” en 1788.
Xa afincado en Ribadeo, Antonio Raimundo Ibáñez comezou a finais do século XVIII unha das siderúrxicas máis poderosas da época en España. E é aquí onde naceu o primeiro forno privado do noso país no mesmo século. Unha instalación que permite a fusión e a fundición de minerais como ferro, carbono ou pedra calcaria.
Deste alto forno saíron municións para o exército, tubaxes ou rodas hidráulicas.
É a principios do século XIX cando se inaugurou a fábrica de louza de Sargadelos, en 1806. Esta planta estaba situada moi preto daqueles recursos necesarios para producir as diversas pezas: arxilas, caolíns, leña e regatos de auga. Cabe mencionar tamén a proximidade do porto de San Ciprián, o que lles permitiría exportar os seus produtos a outros lugares afastados e o favor que o goberno concedeu a Antonio Raimundo Ibáñez de ter un monopolio sobre a explotación das minas de cuarzo existentes nese momento.
As avanzadas instalacións industriais creadas para a creación de aceiro xunto cos excelentes caolíns da zona son os que permitiron crear cerámica de calidade con recoñecemento mundial.
A industrialización da fábrica non parou coa morte do marqués: o seu fillo, José Ibáñez, expandiu a produción grazas á instalación de tres novos fornos, a instalación doutros dous pequenos para ensaios e talleres con máis de 25 tornos. A evolución das técnicas é tal que a principios dos anos trinta do século XIX a fábrica produce 20.000 pezas ao ano.
En 1835, José Ibáñez está asociado a Antonio Tapia que constitúe Ibáñez e Tapia, e xuntos comezan a elaborar vaixelas pintadas a man e introducen novas técnicas de impresión e policromía.
Imagen: Sargadelos
A riqueza que trouxo a industrialización de Galicia
A fábrica de O Cervo non deixa de crecer, xa en 1845, máis de 1.000 persoas chegaron a traballar para ela baixo unha nova dirección, a de Luis de la Riva e Compañía. Cando a familia Ibáñez recupera a xestión de Sargadelos, a calidade das pezas realizadas diminúe, o que xunto co cesamento de investimentos en instalacións e asesoramento de oleiros estranxeiros, e os procesos familiares levaron ao peche da empresa en 1875.
Non obstante, o mito de Sargadelos non acabou aquí, un século e medio despois, o pintor e ceramista Isaac Díaz Pardo, xunto cun dos grandes nomes do exilio en Arxentina, Luís Seoane, decidiron devolver parte da súa historia a Galicia e a súa cultura, perdida despois da Guerra Civil.
Un dos seus obxectivos era resucitar Sargadelos como símbolo da recuperación industrial de Galicia nos anos 60, enmarcada dentro da recuperación económica e cultural de Galicia e levado a cabo grazas á axuda de centos de traballadores da fábrica.
En 1972, o perímetro das antigas Fábricas foi declarado Conxunto Histórico-Artístico, demostrando que o patrimonio industrial forma parte da nosa paisaxe, da nosa historia e da nosa forma de vida. Hoxe en día Sargadelos segue vivo, como icono de Galicia e de novo da industrialización, cada vez máis preto da industria 4.0.
