Pasaron catro anos desde que Montañas do Courel se convertese no primeiro xeoparque de Galicia. Este territorio, que abarca os límites xeográficos dos concellos de Folgoso do Courel, Quiroga e Ribas de Sil, na zona oriental da Ribeira Sacra, obtivo este título por atesourar un valioso patrimonio. E é que o Xeoparque Mundial protexe un dos enclaves de maior valor de España, que inclúe rocas, minerais, fósiles e estruturas xeolóxicas, ademais dunha paisaxe dominada por vales fluviais e glaciares, que o ser humano soubo aproveitar desde hai máis de 4000 anos.
A UNESCO é o organismo encargado de avaliar cales son os lugares que forman parte da prestixiosa rede mundial de xeoparques, actualmente integrada por 177 lugares en 46 países.
O primeiro Xeoparque de Galicia comezou a súa andaina pouco antes do estalido da pandemia. A pesar do contexto, o seu equipo directivo sinalou que a crise sanitaria non foi impedimento suficiente para seguir desenvolvendo o proxecto e gañando notoriedade.
“O xeoparque continuou creando infraestruturas e desenvolvendo actividades divulgativas, e todos os que colaboraron con este proxecto encaran o futuro con moita ilusión e optimismo” declaraba no primeiro cuadrimestre de 2021 o presidente da Asociación Montañas do Courel, Roberto Castro.
A realidade é que os feitos superaron ás palabras e durante estes últimos anos, non só mantívose a actividade nas Montañas do Courel, senón que se potenciou e mantéñense activos diversos proxectos nos que participan investigadores das tres universidades galegas e doutras institucións de fóra da comunidade.
Proxectos de investigación no Xeoparque Montañas do Courel
“Moitas actividades científicas que se levan a cabo no xeoparque pasan desapercibidas para a sociedade, pero estes traballos, á parte do seu valor científico, son moi importantes para o noso territorio porque serven de base para realizar actividades de divulgación e para desempeñar roteiros turísticos”, afirma o presidente da asociación.
Revisión cartográfica de San Clodio
A revisión da cartografía xeolóxica da zona de San Clodio –Ribas de Sil- é unha das iniciativas máis interesantes levadas a cabo neste territorio, dirixida por Daniel Ballestero, membro do comité científico de xeoparque, e a cargo de Xosé Carlos Barros e José Ramón Martines Catalán.
Nas beiras do Sil afloran unha serie de singulares rocas chamadas turbiditas, cuxa formación se produce a partir de depósitos submarinos de sedimentos arrastrados por ríos. Segundo a escala de tempo xeolóxico, estas formacións creáronse relativamente pouco despois de que xurdise o dobramento de Campodola-Leixazós, o monumento máis emblemático do xeoparque, datado de fai máis de 320 millóns de anos.
É por este motivo, que a investigación en curso posiciónase como unha peza clave para reconstruír a historia xeolóxica do territorio e de todo o noroeste ibérico.
Elaboración de mapas dos chans do enclave
O Xeoparque Montañas do Courel tamén foi obxecto de estudo de Jesús Horacio García, gañador do premio á mellor tese doutoral presentada en 2015 da Asociación de Xeógrafo Españois, e do xeólogo Daniel Ballesteros.
O proxecto baseouse no estudo dos chans da zona e entre os resultados obtidos atópase a creación de corenta mapas temáticos, que ilustran o enorme potencial do xeoparque galego para crear novos recursos adaptados a distintos públicos. A base de datos proporciona información para o deseño de accións didácticas, roteiros turísticos, etc.
Lecer e divulgación para os visitantes do xeoparque
O territorio segue incorporando recursos turísticos para aprender a interpretar todos os seus elementos. Por exemplo, espérase a apertura dun ‘xeocamping’ para que os visitantes poidan ter aínda máis contacto co territorio e a súa natureza.
Con todo, neste momento, o xeoparque ofrece xa moitas actividades para gozar da contorna.
O parapente que atrae a decenas de visitantes ao xeoparque cada fin de semana
Divisar o val de Quiroga, mentres preparas o parapente, tomas impulso e sentes como os teus pés abandonan chan firme. É a sensación que decenas de visitantes buscan cada fin de semana nos distintos puntos de despegamento do Xeoparque Montañas do Courel.
A experiencia, aínda pouco coñecida polos habitantes da localidade, posiciónase como un dos maiores reclamos do territorio.
O museo da minería romana de Ribas de Sil
O último deles, e un dos puntos de interese que ver en Ribas de Sil, é o Centro de Interpretación da Minería Aurífera Romana (CIMAR), inaugurado en xuño de 2022. Unha visita perfecta para entender como gran parte da paisaxe galega foi tallada pola minería romana.
O museo consta de dúas salas nas que podemos ver interesantes maquetas do territorio integrado no Xeoparque, coas súas singularidades xeolóxicas que lle valeron este recoñecemento e protección pola UNESCO. Tamén son de gran interese a mostra de pedras da zona, os muíños e instrumentos empregados tradicionalmente para os labores de minaría e as reproducións de obxectos atopados nos xacementos.
O turismo mineiro e xeolóxico de Galicia conta cunha gran variedade de paisaxes e actividades que poñen en valor o patrimonio que compón a nosa contorna rural, en particular, e a nosa comunidade, en xeral.
