A contribución da minaría á riqueza de Galicia non pode poñerse en dúbida nas estatísticas oficiais. Se se xuntan as oportunidades laborais directas que brinda unha explotación mineira, á industria transformadora que a acompaña e a creación de empregos indirectos, o impacto é moi grande. Sobre todo, pode apreciarse en comarcas sen outra actividade destacable.
A nivel nacional, a actividade do sector mineiro galego é de gran importancia, ao contribuír co 8,2% da produción mineira total de España xerando unha suma de 246,4 millóns de euros. Ademais, Galicia sitúase no cuarto lugar en termos de valor de produción e emprego no país, e tamén lidera a produción nacional de lousa, granito, cuarzo e pedras ornamentais.
Durante a fase de explotación dunha mina, que pode ser de varias décadas, as empresas necesitan man de obra cualificada que non é fácil de atopar, polo que os salarios mineiros adoitan estar por encima das medias doutros sectores como o da construción, forestal, agropecuario ou pesqueiro, en posicións similares. Pola mesma razón, as pensións dos traballadores mineiros son máis altas que a media.
Cos datos na man, a Estatística de Declaracións de Renda a nivel municipal da Axencia Tributaria (2020) sobre a renda bruta anual marca que a media da comunidade é de 34.056.411 euros. Mentres, o informe sobre prestacións da Seguridade Social publicado polo Instituto Galego de Estatística (IGE) en relación a 2023 reflicte que a pensión media en Galicia é de 1.021,65 euros ao mes. Ver como se comportan as principais zonas con concentración de actividade mineira da comunidade nestas dúas estatísticas.
O carbón e o lignito impulsaron a economía das Pontes
A actividade da mina de lignito pardo cesou en 2007, deixando detrás unha rehabilitación exemplar e unha área industrial dinámica, coa central térmica de carbón de Endesa como motor. As Pontes é actualmente o segundo municipio con maior renda per cápita de Galicia con 15.482,06 euros por habitante e ano.
Cabe destacar que a central térmica pechou as súas portas o pasado agosto e estanse a planear varios proxectos industriais na zona para manter a actividade dos traballadores.
En canto ás pensións, As Pontes (A Coruña) mantense, un ano máis, como o concello onde se cobran as pensións máis elevadas da comunidade, cunha media de 1.525 euros por beneficiario. Nos momentos de maior demanda de mineral, a mediados dos anos 1980, chegaron a traballar na mina case 1.800 persoas de forma directa.
A comarca de Valdeorras atopa na lousa un piar económico sólido
Os concellos de Carballeda e do Barco de Valdeorras (Ourense), que constitúen o epicentro da lousa de Galicia, evidencian a importancia desta industria na provincia. No Barco, a renda media está en 12.250 euros anuais e en Carballeda, en 13.441 euros anuais.
Igualmente, as pensións destas dúas localidades son as máis altas da provincia e por encima da media galega. Especialmente significativo é o caso de Carballeda de Valdeorras. En Ourense, a provincia coas pensións máis baixas, é o único municipio cunhas pensións de máis de 1.200 euros, mentres que O Barco, con 1.130 euros, é o segundo. Así pois, constátase como a histórica actividade mineira relacionada coa lousa en Valdeorras favoreceu que os seus pensionistas cobren as prestacións máis altas da provincia.
O aluminio é unha peza fundamental do Concello de Cervo
A planta de concentración de aluminio operada por Alcoa é o motor do Concello de Cervo, que é a localidade con maior renda per cápita da provincia de Lugo, cunha media de 14.286 euros anuais. Ademais, os municipios limítrofes rexistran tamén rendas por encima da media, aínda que neses casos as actividades forestais e de industria pesqueira inflúen tamén nas altas rendas.
Con respecto ás pensións, Cervo é outra das localidades que, sen ser unha das grandes cidades galegas, rexistra pensións por encima dos 1.000 euros, cun importe medio de 1.369 euros ao mes. Sen dúbida a presenza da empresa Alcoa, dedicada ao refino de mineral, explica esta cifra.
Con todo, non hai que perder de vista a crise que se sufriu ao longo dos últimos anos coa proposta de peche da fábrica de Alcoa e a súa posterior paralización. A pesar de que todos os traballadores seguen recibindo a súa nómina cada mes e que existe un compromiso coa reapertura da planta produtiva a partir do ano 2024, o futuro desta industria é incerto e con iso, o da riqueza da comarca da Mariña.
O granito do Porriño, un patrimonio local que transcende fronteiras
A capital do granito de Galicia non ten unha media de renda dispoñible que destaque das localidades da súa contorna, por tratarse dunha comarca dinámica economicamente, ben comunicada e situada na área metropolitana de Vigo e que, ademais, conta con outros sectores industriais que difuminan o impacto da minería. A pesar de iso, a renda dispoñible en Porriño está entre as máis altas da provincia de Pontevedra, con 18.965 euros de media.
En canto a pensións, a cifra é de 1.108,92 euros mensuais, o que o sitúa por encima da media galega.
A dispersión do resto das minas activas de Galicia, así como o seu carácter de pequena empresa non permite reflectir impactos destacables en renda e pensións que teñen as actividades extractivas menos concentradas nun territorio concreto, como os áridos e os minerais industriais. Con todo, a Xunta de Galicia anunciou a Axenda de Impulso da Minería Sostible de Galicia 2030, que destaca o potencial da rexión e traza o camiño para seguir para os próximos anos na industria mineira galega.
Desta forma, a colaboración público-privada para facer un arduo proceso de documentación de recursos, así como a axilización de procesos administrativos, augura un futuro moi prometedor para este sector e como consecuencia, para a economía da rexión, dado que a minería é unha peza crave da transición dixital e enerxética que xa comezou.
