A minaría moderna e sostible implica unha economía circular efectiva ao longo de toda a súa cadea de valor, desde a exploración e a extracción ata o procesamento e a disposición final.
Por que? Existen varias cuestións que, aínda que poidan parecer obvias, débense ter presentes en todo momento. Por unha banda, o uso das materias primas minerais é inevitable, xa que vivimos nunha civilización na que practicamente todo o que nos/nos rodea contén algún recurso mineiro.
Ademais, en plena era tecnolóxica e, paralelamente, de transición enerxética, podemos afirmar que os minerais son claros protagonistas e o seu uso é imperativo para fabricar todos os produtos que necesitamos: computadores, móbiles, vehículos eléctricos, paneis solares e un longo etcétera.
Doutra banda, a industria mineira, do mesmo xeito que o resto das industrias, xera residuos, aínda que é certo que moitos son susceptibles de ser reutilizados dentro da cadea de produción ou noutro lugar.
Ante estes feitos, debemos remar cara a unha xestión sostible de todos os recursos implicados na minaría. A economía circular require reducir a xeración de residuos durante as etapas de extracción, procesado, fabricación e uso; conseguir unha reciclaxe máis eficiente e incrementar o uso de materias primas secundarias; aumentar a durabilidade dos produtos e aproveitar o espazo dos ocos mineiros.
Para poder levar todo iso á práctica, España conta cunha serie de estratexias e plans como é a Folla de Roteiro para a xestión sostible das Materias Primas Minerais. Este documento ten por obxecto “establecer as bases para a transformación da industria de Materias Primas Minerais, nun contexto de economía circular, e garantir a subministración das materias primas minerais autóctonos en España dunha maneira máis sostible, eficiente, e que maximice os beneficios ao longo da cadea de valor “.
A nivel autonómico contamos coa Axenda Galega de Minaría Sostible 2030 para impulsar a modernización do sector mineiro galego facéndoo máis sostible, o fortalecemento do talento e a responsabilidade social, a integración ambiental, o impulso da economía circular, e a posta en valor do patrimonio mineiro.
Reciclaxe e reutilización de materiais
Cando falamos de reciclaxe e de reutilización referímonos a un correcto aproveitamento dos residuos. Para conseguilo, a industria mineira leva a cabo diversos métodos innovadores para reducir os refugallos durante as operacións de minaría.
Por exemplo, os residuos do granito son usados como áridos para a construción de estradas e os lodos do aserrado do granito como materiais impermeables e para terrapléns.
Os residuos do mármore son utilizados para produtos que se destinan a fabricar correctores e reguladores da acidez en produtos farmacéuticos e agricultura. Tamén son útiles para a industria da pintura, a industria do caucho, illamentos acústicos, áridos para morteiros e formigóns.
Doutra banda, na minaría metálica atopamos residuos cos que se producen áridos para estradas, balasto para vías de ferrocarril e usos industriais.
A auga da minaría utilízase para a eliminación do po e o tratamento dos minerais para usos industriais e agrícolas, e como refrixerante.
Nesta liña, tamén existe un perfeccionamento continuo das actividades de extracción e procesamento para reducir ao mínimo o uso de auga e reducir a produción de relaves.
A reciclaxe do aceiro
O aceiro destácase como un modelo exemplar, sendo o material máis reciclado en toda Europa segundo as estatísticas da Association of European Producers of Steel for Packaging (Apeal). En concreto, no ano 2018, o aceiro liderou a clasificación, superando a outros produtos como o vidro (76%) ou o aluminio (74.5%).
As cifras revelan que a reciclaxe de aceiro en 2018 tivo un impacto considerable ao evitar a emisión de catro millóns de toneladas de CO2, o que equivale a retirar 870,000 coches da estrada durante un ano.
En España, as estatísticas indican un rendemento por encima da media europea, cun impresionante 85.4% de reciclaxe do aceiro producido. A nivel continental, esto sitúa ao país na oitava posición, superando a importantes potencias como Italia (77.5%) ou o Reino Unido (73.5%).
Aproveitamento de espazos mineiros
O aproveitamento de vertedoiros, uso de ocos mineiros existentes, restauración de instalacións de residuos mineiros abandonadas tamén son fundamentais para a economía circular.
De feito, na Folla de Roteiro para a xestión sostible das Materias Primas Minerais reflícteos como instrumentos sectoriais e define medidas como:
- A explotación, con novas tecnoloxías, de vertedoiros existentes, para recuperar e poñer no mercado materias primas previamente refugadas pero moi necesarias.
- Elaboración e coordinación dun plan para a rehabilitación de instalacións de residuos mineiros abandonadas.
- Elaboración de inventarios dos ocos mineiros dispoñibles, para analizar o seu uso en actuacións de potenciación da biodiversidade nos procesos de restauración ou outras actuacións como o uso de excedente de escavación en obras próximas nas restauracións ou realización de actividades de lecer ou deportivas.
- Posta en valor dos ocos mineiros como áreas de xestión de residuos procedentes doutras actividades.
A industria mineira debe ser sostible e aspirar a asegurar unha subministración adecuada ás necesidades do país e colaborar activamente para alcanzar os obxectivos da transición enerxética, a neutralidade climática e superar o reto demográfico.
