No século XXI, os minerais convertéronse en materias primas estratéxicas de gran relevancia, xa non só polo seu papel no sector industrial e tecnolóxico, senón tamén pola influencia que posúen sobre a xeopolítica global.
O informe Minerais: unha cuestión estratéxica no século XXI, elaborado polo Instituto Español de Estudos Estratéxicos e editado polo Ministerio de Defensa do Goberno de España, achega unha perspectiva moi completa sobre a importancia destes recursos minerais, así como dos retos relacionados coa súa subministración. O documento, coordinado por José Antonio Espí e Luis da Torre Palacios, recolle decenas de achegas de expertos en seguridade, intelixencia, defensa e cadeas de subministración.
Minerais estratéxicos e xeopolítica
Os minerais son clave para moitas actividades humanas, desde a agricultura e a medicina ata a tecnoloxía e a industria. A demanda creceu exponencialmente nas últimas décadas debido aos avances tecnolóxicos e a transición cara a enerxías limpas. Con todo, esta crecente dependencia tamén creou conflitos e desequilibrios no mercado, acentuando a necesidade de cadeas de subministración seguras e sostibles.
Unha das partes máis importantes do informe é a análise da produción, dependencia e vulnerabilidade de minerais críticos nas principais potencias. China, por exemplo, domina o mercado de terras raras, utilizando esta vantaxe como unha ferramenta xeopolítica.
Doutra banda, a extracción ilegal de minerais en rexións en conflito coma o Sahel ou Afganistán plantexa retos adicionais por mor das condicións de inestabilidade e pobreza que padecen as comunidades locais. A extracción de materias primas en zonas nas que existen tensións sociais e políticas fai máis complicado o desenvolvemento da rexión e xera un impacto negativo no benestar dos seus habitantes, o que engade unha dificultade extra á xestión responsable e sostible dos recursos minerais.
O documento tamén presenta estudos sobre minerais de conflito, como o tantalio e o ouro, e as súas implicacións xeopolíticas. Estes minerais, extraídos en condicións de explotación e conflito, financian a grupos armados e causan graves impactos ambientais e sociais.
Tamén se discute a importancia xeopolítica dos minerais das rexións polares e os desafíos da minería submarina. Desde unha perspectiva tanto ambiental como xeopolítica, a explotación de recursos no Ártico e nos fondos mariños expón importantes oportunidades, pero tamén riscos.
A economía da transición enerxética e das materias primas
A transición cara a enerxías limpas, como a solar e a eólica, aumentou a demanda de minerais coma o litio, o cobalto e as terras raras. Estas tecnoloxías requiren grandes cantidades de materiais, o que trae consigo riscos importantes. O informe destaca a necesidade urxente de instaurar prácticas mineiras sostibles e responsables para paliar estes riscos e garantir unha subministración continuada no tempo.
O documento do Ministerio de Defensa de España sinala que a enerxía eólica e solar fotovoltaica son as dúas tecnoloxías de xeración de enerxía máis comúns. Con todo, a súa implementación xeralizada conduciría a un aumento drástico no consumo de materias primas, o que podería afectar á velocidade da transición enerxética, se non se xestionan adecuadamente os recursos.
Outro aspecto importante son os prezos das materias primas minerais. Estes vense afectados pola dinámica da oferta e a demanda, así como polas flutuacións do mercado. O artigo examina exemplos históricos, como a manipulación dos prezos do fosfato e a subministración de volframio durante a Segunda Guerra Mundial, para ilustrar como os factores económicos e políticos poden afectar aos prezos dos minerais.
O futuro do sector mineiro español
No contexto español, o documento Minerais: unha cuestión estratéxica no século XXI analiza o estado actual da industria mineira e a súa importancia estratéxica. Preséntanse proxectos mineiros actuais en España, incluíndo metais básicos, tecnolóxicos e preciosos, e destácase o potencial de desenvolvemento sostible e a creación de clústeres mineiros.
“Para Europa, a achega dos metais producidos na península Ibérica e, sobre todo, en España, é unha peza indispensable na política de aseguramento da subministración de parte das materias primas que necesita”, explica nas súas conclusións.
O sector mineiro español enfróntase a retos, pero tamén ten importantes oportunidades para contribuír á subministración de minerais críticos. A clave é desenvolver estratexias para garantir unha subministración segura e sostible de minerais en consonancia cos obxectivos de desenvolvemento económico e tecnolóxico do país.
Regulación e prácticas responsables
O artigo tamén destaca a importancia das cadeas de subministración de minerais seguras e sostibles para o desenvolvemento económico e tecnolóxico. É esencial unha cooperación internacional e prácticas mineiras responsables para mitigar os riscos xeopolíticos e ambientais asociados coa minería.
Isto tamén resalta a necesidade de desenvolver políticas e regulacións que promovan o desenvolvemento sostible e a responsabilidade social na industria mineira. Só mediante un enfoque integral e colaborativo poderase garantir que os minerais sigan sendo un recurso estratéxico importante no século XXI.
